اقتصاد دانش بنیان

 به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی معاونت ریاست جمهوری، دومین همایش فعالان اقتصاد دانش بنیان و نوآوری  با محوریت برسی مسائل مالیاتی شرکت‌های دانش بنیان با حضور معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری در محل پژوهشگاه نیرو برگزار شد.

در این همایش سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رییس‌جمهور با تاکید بر نگاه ویژه دولت به اقتصاد دانش بنیان گفت: از ابتدای آغاز به کار دولت تدبیر و امید دولت به معنای عام و معاونت علمی و فناوری به معنای خاص یکی از اولویت‌های اصلی خود را توسعه و رونق شرکت‌های دانش بنیان به عنوان یکی از ارکان اقتصاد مقاومتی در اولویت برنامه‌های خود قرار داده‌اند.  چرا که تنها راه توسعه پایدار از راه تحقق اقتصاد دانش بنیان است.

مهم‌ترین مشکل عرصه اقتصاد دانش بنیان فرهنگ غالب نفتی است

ستاری گفت:‌ کشوری با نزدیک به 5 میلیون دانشجو که غالب آنها به لحاظ علمی در سطح بالایی قرار دارند را دیگر نمی شود با پول نفت و درآمدهای حاصل از خام فروشی اداره کرد.

وی  مهم‌ترین مشکل عرصه اقتصاد دانش بنیان را فرهنگ نفتی عنوان کرد و گفت: اقتصادی که بر پایه فروش منابع و معادن استوار است تحت تأثیر نوسان‌های بین‌المللی همانند مسائل سیاسی  قرار دارد و  چنین اقتصادی در برابر  کوچک‌ترین چالش‌ها آسیب پذیر است.

معاون علمی و فناوری رییس‌جمهور ادامه داد: اقتصاد نفتی و اقتصاد مبتنی بر منابع زیر زمینی با مفاهیمی مثل کار آفرینی و نوآوری بیگانه است. چنین اقتصادی کار آفرینی را توزیع پول حاصل از خام فروشی تعریف می‌کند در این اقتصاد صنعت نیز معنا ندارد چرا که صنعت زاده فناوری است اما اقتصاد نفتی به دنبال راه اندازی کارخانه است.

رییس ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش بنیان اضافه کرد: دانشگاه، دانشجو و  پژوهش تنها زمانی معنا دارد که کشور بخواهد در صنعت به معنای واقعی حضور جدی داشته باشد. صنعت در بستر مهندسی ماشین سازی، طراحی، و تولید فناوری  معنا پیدا می‌کند،  در حالی که در گذشته به نام انتقال فناوری خرید واردات تکنولوژی داشتیم.

گسترش ارتباط بین صنعت و دانشگاه یکی از ملزومات اقتصاد دانش بنیان است

ستاری با اشاره به لزوم ایجاد و گسترش ارتباط بین صنعت و دانشگاه این مهم را یکی از ملزومات اقتصاد دانش بنیان برشمرد و تصریح کرد و گفت:‌ برقراری ارتباط صنعت و دانشگاه در سال‌های گذشته مقدور نبوده است و موفقیت چشمگیری در این حوزه حاصل نشده است چرا که فضای فرهنگی حاکم بر اقتصاد کشور چنین ارتباطی را توجیه نمی‌کند. در  فرهنگ اقتصادی که رتبه‌بندی افراد جامعه بر اساس نوع اتومبیل خانه و محل زندگی افراد است و نه ایده، قدرت مغز، مغز و داشته ذهنی نمی‌توان ارتباطی سیستماتیک بین صنعت و دانشگاه را انتظار داشت.

وی تعامل و همکاری همه نهادهای دولتی و خصوصی را یکی از عوامل مهم در نهادینه شدن اقتصاد دانش بنیان عنوان کرد و اظهار داشت: براساس داستان عطار نیشابوری، سیمرغ خود ما هستیم، در شرایطی کنونی ساختارهای قوانین و مقررات همگی بر اساس اقتصاد  منبع محور تنظیم شده است. اصلاح شرایط موجود به تعامل و حرکت جمعی همه فعالان عرصه دانش بنیان نیاز دارد. خوشبختانه در این حوزه مشکل کمبود قانون وجود ندارد اما تعابیر متفاوت از قانون باید یکسان شود.

سرمایه در ارزش افزوده حاصل از مغز نهفته است

ستاری با بیان اینکه آینده کشور در گرو تولید ثروت از دانش است بیان داشت: در جهان امروز به  نفت 200 دلاری هم نمی‌توان اتکاء داشت جهان امروز به سمت تبدیل ایده و فکر به ثروت از راه اصول فناوری در حرکت است امروزه سرمایه در ارزش افزوده حاصل از مغز نهفته است به عنوان مثال سال گذشته شرکت فیس‌بوک واتش آپ را که کلاً 43 نفر نیروی انسانی در آن فعال هستند به قیمت 21 میلیارد دلار خرید این رقم معادل کل درآمد کشور ایران از محل فروش نفت به قیمت بشکه ایی 50 دلار است.

رییس بنیاد ملی نخبگان با اشاره به اینکه تأسیس و راه اندازی شرکت‌های دانش بنیان در اطراف دانشگاه‌ها یک ضرورت است عنوان کرد: تأسیس شرکت‌های دانش بنیان برای پیشرفت دانشگاه باید در جامعه تأثیر گذار باشند و بتواند سرآنه gdp  کشور را افزایش دهد نه اینکه خود به عنوان یک نهاد به بودجه دولتی وابسته باشد. دانشگاه‌های نسل سوم در کشورهای پیشرفته تنها 20٪ بودجه خود را از محل اعتبارات دولتی یا شهریه تأمین می‌کنند و مابقی آن از راه تبدیل علم و ایده به محصول و خدمات و همچنین راه‌هایی مانند فروش شرکت پتنت بحث‌های مربوط به مالکیت معنوی و قراردادهای پژوهشی با صنعت تأمین می‌کنند. 

حدود 60٪ اقتصاد دانش بنیان دنیا از تراوش مغز متخصصان علوم انسانی حاصل می‌شود

ستاری با اشاره به لزوم بهره گیری از تمامی پتانسیل نیروی انسانی کشور حضور نخبگان و مستعدان علوم انسانی در چرخه اقتصاد دانش بنیان را از ملزومات رونق این عرصه عنوان کرد و گفت: حدود 60٪ اقتصاد دانش بنیان دنیا از تراوش مغز متخصصان علوم انسانی حاصل می‌شود،  اگر چه ایران را به نام کشوری مهندس پرور در جهان می‌شناسند و بیش از 85٪ دانشجویان ایرانی محصل در دانشگاه‌های امریکا در رشته مهندسی حضور دارند نباید از قابلیت‌های بالای کشور در علوم انسانی غافل شد. موفقیت‌های حاصل شده در گیم، انیمیشن و تولید محتوا برای صنعت it  بیش از آنکه مرحون ایده مهندسی باشد مدیون اندیشه علوم انسانی است.

معاون علمی و فناوری رییس جمهور تاکید کرد: مادامی که سرانه gdp شرکت‌های دانش بنیان به رقم چشمگیری در درآمدهای کلیه کشور نرسد نمی‌توان نگاه‌ها را به سمت اقتصاد  دانش بنیان معطوف کرد، البته باید دانست در محیط نامناسب فرهنگی اقتصاد ایران، شرکت‌های دانش بنیانی حضور دارند که تحت نظر مدیر عاملانی جوان و غالباً زیر 30 سال قیمتی چند صد میلیون دلاری دارند. این روند می‌بایست با سرعت بیشتری طی شود.

نخبه محقق و مستعد برتر نیازمند نیازمند حمایت های ملی و سخت افزاری است

رییس بنیاد ملی نخبگان به بستر سازی برای ورود متخصصان و محققان غیر مقیم را گامی بلند در توسعه اقتصاد دانش بنیان توصیف کرد و گفت: باید تلاش شود از همه ظرفیت‌های کشور در چرخه خدمت رسانی به جامعه از راه توسعه اقتصاد دانش بنیان استفاده شود چرا که سرمایه اصلی هر کشوری نیروی جوان متخصص و صاحب اندیشه است. کشور باید بداند رونق شرکت‌های دانش بنیان تنها در گرو نگهداشت مستعدان برتر و جلوگیری از خروج آنان است با همین نگاه  و با اقدامات انجام شده در بنیاد ملی نخبگان تعداد قابل توجهی از متخصصان و محققان غیر مقیم شاغل و محصل در 200 مرکز برتر علمی تحقیقاتی جهان به کشور باز گشتند.

وی تاکید کرد: نخبه محقق و مستعد برتر به حمایت‌های مالی و امکانات سخت افزاری و همچنین بستر مناسب برای اثر گذاری نیازمند است  و مطمئناً در اقتصاد دلالی و خام فروشی نخبه،  حضور  فیزیکی و ذهنی نخواهد داشت حتی اگر بهترین شرایط مالی برای او فراهم شود. وی در بخش دیگری از صحبت های خود با اشاره به وجود شبکه ملی آزمایشگاهی و با عضویت 4200 آزمایشگاه و دستگاه در قالب شبکه ملی آزمایشگاهی در اختیار شرکت‌های دانش بنیان و مستعدان برتر قرار دارد که می‌توان با برخورداری از آنها به رونق اقتصاد دانش بنیان کمک کرد همچنین تسهیلات دیگری البته شرایط خاصی نیز برای معافیت‌های نظام وظیفه در نظر گرفته شده است.

ستاری قانون حمایت از شرکت‌های دانش بنیان را از قوانین مهم  کشور عنوان کرد و گفت: اقدامات اجرایی خوبی برای عملیاتی شدن این قانون در کشور انجام شده است که البته برای تحقق این مهم سختی و مشکلات بسیاری بر سر راه بود.  فراموش نکنیم کشور سه سال پیش  120 میلیارد دلار درآمد از راه نفت داشته است اما این رقم در حال حاضر تنها 20 میلیارد دلار است تا همین چند سال پیش بیش از 80 درصد هزینه‌های کشور از راه خام فروشی نفت تأمین می‌شد اما این رقم در سال جاری به 18٪ تنزل پیدا کرده است این آمار نشان می‌دهد در عرصه دانش بنیان جهش‌های خوبی داشته‌ایم که البته باید در آینده سرعت بیشتری به این روند داده شود. 

ستاری در ادامه  با اشاره به شرایط پسا تحریم گفت: در شرایط کنونی و با ایجاد فضای رقابتی د ربازار قطعاً نوآوری و شکوفایی بیشتری را در شرکت‌های دانش بنیان شاهد خواهیم بود چرا که در بدترین شرایط تحریم نیز در زمینه‌هایی مانند بایو، نانو  و سلول‌های بنیادی موفقیت‌های چشمگیری حاصل شده است.

معاون علمی و فناوری رییس جمهور اقدامات انجام شده در سیستم مالیاتی کشور را مطلوب توصیف و خاطر نشان کرد: در دو سال گذشته به رقم تمام فشارها و کاستی‌ها سیستم مالیاتی کشور بیشترین همکاری را با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری داشته است که این نگاه و نگرش قابل تقدیر و تشکر است.